της Eυαγγελίας Μανίκα, Associate, LL.B MSc.
Στις μέρες μας, το metaverse θα μπορούσε να αποτελέσει τη νέα μεγάλη τάση σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, καθώς θα μπορούσε να προσφέρει ποικίλα οφέλη στους τομείς της επικοινωνίας, των παιχνιδιών, των κοινών εμπειριών, της υγειονομικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης, της διανοητικής ιδιοκτησίας κ.λπ. Ωστόσο, πολλές ανησυχίες μπορούν να ανακύψουν σχετικά με τις νομικές πτυχές του metaverse. Μεταξύ αυτών των ανησυχιών είναι και τα ζητήματα διανοητικής ιδιοκτησίας.
Καταρχάς, η πνευματική ιδιοκτησία σχεδιάστηκε ως ένα εργαλείο για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών και μπορεί να υπάρξει ως έννοια πλήρως και στο metaverse. Τα εικονικά αγαθά και υπηρεσίες, όπως τα avatars και τα εικονικά κτίρια, προστατεύονται από νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Ωστόσο, η παρακολούθηση και η επιβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας γενικά έχει αποδειχθεί δύσκολη, και το metaverse είναι πιθανό να παρουσιάζει παρόμοιες δυσκολίες. Άλλωστε, το metaverse είναι μια τεχνολογία στην οποία κυριαρχούν τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας και με δεδομένο ότι η έκταση της προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας στο metaverse είναι ασαφής, έχουν ήδη προκύψει αρκετές συζητήσεις σχετικά με τη διανοητική ιδιοκτησία στη νέα αγορά των NFTs. Ως αποτέλεσμα, η δημιουργία νέων κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων, όπως τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία που αντιπροσωπεύουν τα NFTs, έχει εγείρει νέα ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας, συμπεριλαμβανομένου του εύρους του δικαιώματος του κατόχου NFT να χρησιμοποιεί το περιεχόμενο.
Επιπλέον, η χρήση και η εκμετάλλευση των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας που έχουν προηγουμένως παραχωρηθεί ή αποκτηθεί εγείρει νέα ζητήματα στο metaverse, ιδίως για τους αδειούχους, όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής των δικαιωμάτων που μπορεί να έχουν αποκτήσει βάσει συμβάσεων που προϋπήρχαν του metaverse. Στο πλαίσιο αυτό, οι παραδοσιακές μέθοδοι επιβολής των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας θα πρέπει να επανεξεταστούν. Η δυνατότητα δημιουργίας αποκλειστικά ψηφιακών προϊόντων στο metaverse ή συνδυασμού φυσικών και ψηφιακών προϊόντων δημιουργεί νέες ευκαιρίες κατοχύρωσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Για παράδειγµα, η Nike και η RTFKT κατοχύρωσαν µε δίπλωµα ευρεσιτεχνίας τα παπούτσια Nike Dunk για να µπορούν να προσαρµοστούν στο metaverse.
Νομικά ζητήματα ανακύπτουν, επίσης, στον τομέα της καταχώρισης εμπορικών σημάτων, ενώ πολλές εταιρείες, όπως η Tommy Hilfiger, έχουν καταθέσει αιτήσεις για εμπορικά σήματα για να εισέλθουν στο metaverse και στον κόσμο των NFTs. Ως αποτέλεσμα, οι ιδιοκτήτες εμπορικών σημάτων αντιμετωπίζουν αβεβαιότητα στο δίκαιο της διανοητικής ιδιοκτησίας λόγω των σημαντικών εμποδίων για τον επιτυχή εντοπισμό της παραποίησης και την επιβολή των δικαιωμάτων εμπορικών σημάτων που υπάρχουν στο metaverse, όπως η δυσκολία εντοπισμού των παραβατών. Τα άβαταρ, τα εικονικά αντικείμενα, όπως τα ρούχα και τα έπιπλα, μπορεί να περιέχουν έργα που προστατεύονται από δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας. Οι δημιουργοί και οι καταναλωτές του metaverse έχουν την υποχρέωση να σέβονται τα δικαιώματα των κατόχων δικαιωμάτων περί της αποκλειστικής εκμετάλλευσης των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας τους εντός του metaverse.
Επιπλέον, υπάρχει ένας αριθμός ζητημάτων πνευματικής ιδιοκτησίας που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη, η οποία μπορεί να αποκτήσει δεδομένα από έργα που προστατεύονται με πνευματικά δικαιώματα ή εμπορικά σήματα και να τα αναπαράγει με αλγοριθμικά αυτοματοποιημένο τρόπο στο metaverse χωρίς να αποζημιώσει τους συγγραφείς. Στο πλαίσιο αυτό, τεχνολογίες, όπως το blockchain, θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, καθιστώντας δυνατή την αναγνώριση του περιεχομένου που προστατεύεται με πνευματικά δικαιώματα, εμπορικά σήματα ή πατέντες και έχει χρησιμοποιηθεί από την τεχνητή νοημοσύνη. Η αδιαφανής ΤΝ μπορεί να αποτελέσει μείζονα ανησυχία, καθώς συχνά λειτουργεί ως «μαύρο κουτί», επεξεργάζεται δεδομένα που μπορεί να προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα, διπλώματα ευρεσιτεχνίας ή εμπορικά σήματα και δημιουργεί ένα νέο έργο διανοητικής ιδιοκτησίας που δεν έχει καμία αναφορά σε δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας.
Καθώς οι υφιστάμενες νομικές ανησυχίες σχετικά με τη διανοητική ιδιοκτησία στο metaverse είναι ζωτικής σημασίας για την ορθή προστασία των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, μένει να δούμε πώς – και αν – το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει τα σημαντικά ζητήματα που εγείρονται από την ύπαρξη και τη δημιουργία δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στο metaverse.
